Schimmel manueel verwijderen
Deze niet-giftige methode om oppervlakteschimmels van erfgoedobjecten te verwijderen wordt ook toegepast als vervolg op elke andere bestrijdingsmethode tegen schimmel. Dode schimmelsporen vormen immers nog steeds een gezondheidsrisico.
Opgelet: dit is enkel nuttig nadat de oorzaak van het probleem is verholpen, namelijk een langdurige hoge vochtigheidsgraad, eventueel in combinatie met achterstallig onderhoud. Pak de te hoge RV of het waterlek in de bewaaromgeving structureel aan en laat de collectiestukken in een geïsoleerde ruimte langzaam drogen met natuurlijke of indirecte mechanische ventilatie. Reinig de bewaaromgeving ook grondig vooraleer u er stukken terug in onderbrengt.
Meer uitgebreide informatie vindt u terug op de pagina Schimmels.
Hoe werkt het?
Schimmels worden veilig verwijderd d.m.v. een manueel, mechanisch proces dat erg lijkt op het droog reinigen van erfgoedobjecten. Het is handwerk waarbij men omzichtig gebruik maakt van zachte handborstels, een museumstofzuiger met HEPA-filter en doekjes.
Het risico op nieuwe schimmelgroei wordt zoveel mogelijk beperkt door alle schimmelresten fysisch te verwijderen en de bewaaromgeving voldoende droog en schoon te maken vooraleer de erfgoedobjecten terug te plaatsen.
Daarbij is extra aandacht nodig voor:
- Persoonlijke bescherming: schimmelsporen vormen namelijk een reëel risico voor de gezondheid. Voorzie steeds voldoende beschermingsmateriaal en overtuig ook collega's van het systematisch en juist gebruik ervan.
- Het inperken van de besmetting: voorkom de verdere verspreiding van schimmels door het regelmatig ontsmetten of vervangen van alle borstels, doeken, mondmaskers, werkkledij, stofzuigermonden, -zakken en -filters. Ontsmet ook regelmatig de werkruimte(s). Onbehandelde en schoon te maken objecten horen thuis in een zogenaamde 'vuile' werkruimte. Schoongemaakte exemplaren worden samengebracht in een 'schone' opslagplaats.
Het voorzichtig aanstippen van schimmelvlekken met een ethanoloplossing kan een extra rem vormen op nieuwe schimmelgroei, maar houdt ook risico's in voor de erfgoedobjecten. Laat dit liever over aan een conservator-restaurator of vraag op voorhand duidelijke richtlijnen om dit zelf veilig uit te voeren.
Eigenschappen
Effectiviteit
Vrij groot wanneer nauwkeurig uitgevoerd en in combinatie met een verlaging van de RV in de ruimte en van het materiaalvochtgehalte.
Preventieve werking
Neen
Duurtijd
Sterk afhankelijk van het aantal aangetaste stukken en de beschikbare medewerkers, maar altijd korter dan wanneer uitgevoerd in combinatie met andere methodes.
Waar kunt u de behandeling toepassen?
In de eigen instelling of op een tijdelijke werklocatie in de buurt. U kunt de behandeling ook uitbesteden aan een restauratieatelier of beredderingsbedrijf.
Voordelen
- Eenvoudigste bestrijdingsmethode tegen schimmels. Alle andere methodes moeten altijd nog gevolgd worden door dit manueel reinigingsproces.
- Geschikt voor alle materialen met een verwaarloosbaar risico op mechanische schade.
- U kunt de behandeling zelf uitvoeren:
- mits voldoende medewerkers beschikbaar zijn;
- eventueel na een korte opleiding;
- in een geschikte werkruimte.
- De behandeling kan ook uitbesteed worden aan een restauratieatelier of gespecialiseerd beredderingsbedrijf.
- Ook een combinatie is mogelijk: zwaar beschimmelde of erg kwetsbare stukken overlaten aan een specialist en de overige stukken - bv. met de nodige aanbevelingen - zelf aanpakken om de kosten te drukken.
- Het werkmateriaal is op zich niet duur in aankoop.
Nadelen
- Erg arbeidsintensief.
- Risico op allergische reacties (weliswaar erg beperkt bij het correct gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen).
- Het werkmateriaal moet natuurlijk wel regelmatig vervangen kunnen worden.
Wat hebt u nodig?
- Voorzie een 'vuile' werkruimte en een 'schone' opslagruimte om de behandelde stukken veilig op te bergen. Beide ruimtes moeten koel en droog zijn. Soms deelt men ook één grotere ruimte op d.m.v. een houten raamwerk waarover een plastic is gespannen.
- Hou daarnaast altijd voldoende nieuwe en volledig schone werkmiddelen in voorraad. Bij een ernstige schimmeluitbraak moet u immers steeds met 'een schone lei' kunnen beginnen:
- stofjas of Tyvek-overall per persoon;
- veiligheidsbril per persoon;
- (FF)P3-mondmaskers;
- nitril- of vinylhandschoenen;
- zachte borstels;
- wegwerp (conservatie)stofdoekjes, zogenaamde 'kleefdoek' op rol of microvezeldoeken;
- museumstofzuiger: stofzuiger met regelbare zuigkracht, kleine mondstukken en HEPA-filter die de schimmelsporen vasthoudt - te ontlenen bij de Uitleendienst Erfgoed;
- extra stofzuigerzakken en HEPA-filters;
- werktafel(s), eventueel afgedekt met noppenfolie dat afwasbaar en vervangbaar is;
- plastic vuilniszakken, eventueel aangevuld met gesloten afvalbakken;
- ontsmettingsmiddel om de werkruimte en de werkmiddelen schoon te houden: producten op basis van ethanol (70% is zeer efficiënt), op basis van quaternaire ammonium of quats (bv. Suma Bac D10) of het milieuvriendelijkere waterstofperoxide (bv. Aseptix Sterimax) - vermijd bij voorkeur Dettol aangezien verschillende schimmelsoorten er resistent tegen zijn;
- eventueel een toestel voor luchtzuivering of -afzuiging;
- eventueel verpakkingsmateriaal, karretjes en transportbakken om collectiestukken veilig en vlot te verplaatsen.
Randvoorwaarden
- Waak steeds over de eigen gezondheid. Draag de juiste beschermingsmiddelen en pas de procedures zorgvuldig toe. Raadpleeg meteen een arts bij allergische reacties, griepachtige symptomen of andere gezondheidsklachten.
- Blijf ook na de behandeling de objecten en het binnenklimaat zorgvuldig monitoren. Dit is cruciaal om een nieuwe schimmeluitbraak te vermijden of minstens tijdig te detecteren.
Raming kostprijs
- Afhankelijk van de hoeveelheid benodigd materiaal en de reeds beschikbare voorraad.
- De behandeling is arbeidsintensief.
- Het inschakelen van een specialist en het huren van een bijkomende behandelingsruimte doet de kosten oplopen. Toch blijft deze methode de goedkoopste manier om schimmel te bestrijden.
